Doğu Anadolu Fay Sistemi Kayma Hızlarının Jeodezik Yöntemlerle Belirlenmesi

Proje Yürütücüsü: Doç. Dr. Bahadır AKTUĞ

Proje Kodu: 7020

Proje Başlangıç Tarihi: 2012

Proje Bütçesi: 34500 TL

Proje Özeti

Doğu Anadolu Fay Sistemi (DAFS), Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Sistemi (KAFS)’den sonraki en önemli fay sistemidir. Buna karşın, DAFS üzerindeki kayma hızları yeterince çalışılamamıştır. Bunun en önemli nedenlerinden biri DAFS üzerindeki depremselliğin ve fay üzerindeki kayma hızlarının KAFS’a göre çok daha az olmasıdır. Diğer yandan, tarihsel kayıtlar DAFS’ın büyük depremler üretebileceğini göstermektedir. DAFS üzerindeki mevcut GPS çalışmaları ise sınırlı sayıda ve yerel ölçektedir. Bu çalışmalarda, jeodezik noktaların coğrafi olarak seyrek dağılımda olmaları nedeniyle DAFS’ın farklı segmentleri üzerindeki kayma hızları yüksek duyarlıklı olarak hesaplanamamışıtır. Bu kapsamda; jeodezik yöntemler kullanılarak DAFS üzerindeki kayma hızlarının yüksek duyarlıkla belirlenmesi incelenmeye ihtiyaç duyan bir konudur. Önerilen çalışma ile DAFS üzerinde yer alan farklı segmentler üzerindeki kayma hızlarının, yüksek coğrafi çözünürlük, dağılım ve duyarlıktaki jeodezik ölçümler ile belirlenmesi önerilmektedir. DAFS üzerindeki kayma hızlarının değişimi, Anadolu Levhasının kinematiğinin daha iyi anlaşılması için de büyük önem taşımaktadır. Proje kapsamında, Doğu Anadolu Fay Sistemi (DAFS)’ni içine alan geniş bir bölgedeki GPS verilerinin elde edilmesi ve analizleri yapılarak DAFS üzerindeki kayma hızlarının doğrultu ve normal bileşenleri yüksek duyarlıklı olarak belirlenmiştir. Proje kapsamında, ham GPS verileri analiz edilmiş ve bölgede daha önceden gerçekleştirilmiş olan çalışmalar kapsamında elde edilen sonuçlar ve literatürde verilen çalışmalar karşılaştırılıp DAFS üzerindeki kayma hızları belirlenmiş ve güncel strain birikimi hesaplanmıştır.

Sonuçlar, DAFS üzerindeki doğrultu atımlı kayma hızlarının sabit olmadığını ve kuzeyde Karlıova’da 13.1±1.6 mm/yr’den, DAFS’ın Ölüdeniz Fay Sistemi ile birleştiği güneyde 4.1±1.2 mm/yr doğru azaldığını göstermektedir. Faya dik doğrultudaki kayma hızları ise Karlıova yakınları dışında 5 mm/yr’nin altında bulunmuştur. Karlıova yakınlarındaki faya dik doğrultudaki kayma hızları ise 11.7±1.8 mm/yr olarak bulunmuştur. Sonuçlar, DAFS üzerindeki iki önemli sismik boşluk olan Palu-Sincik ve Çelikhan-Türkoğlu segmentlerinin sırasıyla M_w7.5 ve M_w7.7 büyüklüğünde deprem potansiyeline sahip olduklarını ortaya koymaktadır.